Samen vooruit naar een sterk en groen Dordrecht

Samen vooruit naar een sterk en groen Dordrecht
Voor u liggen de Jaarstukken 2024. Een jaar waarin hard is gewerkt aan de ambities voor onze stad om deze mooier, groener en levendiger te maken. Maar ook waarin de realiteit van de moeilijke financiële situatie voor gemeentes in de nabije toekomst is ingedaald. Voornamelijk door rijksbeleid (bezuinigingen en kortingen op het Gemeentefonds vanaf 2026) en als gevolg van keuzes uit het verleden, zijn de financiële opgaven vanaf 2026 zo groot dat er fundamentele keuzes gemaakt moeten worden om in de toekomst een sluitende begroting te kunnen presenteren. Om dit goed te kunnen doen, zijn we juist al in 2024 gestart met een zorgvuldig met de gemeenteraad afgestemd proces. We hebben daarbij uw raad inwoners en experts van de stad betrokken bij het ombuigingentraject, dat in 2025 haar beslag krijgt met concrete bezuinigingsmaatregelen bij de behandeling van de Perspectiefnota 2026. Naast deze blik op de toekomst hebben we afgelopen jaar juist ook veel gerealiseerd om van Dordrecht meer en meer een stad te maken waar iedereen zich thuis voelt en waar gelijke kansen en inclusie centraal staan. In lijn met onze lang termijn agenda van de stad - Agenda Dordrecht 2030 - willen we een groene en levendige stad zijn, met meer inwoners en meer werk. Een stad met een hoger welvaartsniveau, een hoogwaardige leefomgeving en een goede openbare ruimte. De voortgang van de ambities is ook visueel waarneembaar, er is steeds meer bedrijvigheid en levendigheid in de (binnen)stad. De bouwkranen zijn, bijvoorbeeld aan de Spuiboulevard druk aan het werk, en we zien de stad langzaam maar zeker groeien in woningen en in inwoneraantal. Dit is ook waarneembaar in het Dashboard dat hier een aantal jaren geleden voor is ontwikkeld. In deze jaarstukken kijken we ook specifiek terug op de ambities die in de zes begrotingsprogramma's voor 2024 waren opgenomen en een uitwerking zijn van deze focuspunten uit het Politiek Akkoord 2022-2026.

Voor begrotingsprogramma Bestuurlijk en Ondersteund Dordrecht ligt de focus op burgerparticipatie, de gemeentelijke dienstverlening en het zijn van centrumstad voor de regio. Op dit laatste punt hebben we de strategische positionering van Dordrecht en de Drechtsteden afgelopen jaar verder versterkt. Mede door onze inzet op Public Affairs zijn op diverse dossiers, zoals economie en maritiem, mobiliteit, wonen, energie, brede welvaart en PFAS, in 2024 vragen gesteld in de Tweede Kamer. Ook zijn meerdere werkbezoeken georganiseerd door bewindsleden en Tweede Kamerleden, evenals diverse evenementen in samenwerking met partners uit het bedrijfsleven en kennisinstellingen. In het kader van de lobby rondom PFAS is een landelijke coördinator aangesteld en zijn er middelen toegezegd, onder andere voor mobiliteit. Daarnaast kunnen we door deelname aan de Verstedelijkingsalliantie 'oude lijn Leiden-Dordrecht' ook rekenen op een aanzienlijke rijksbijdrage voor de station infrastructuur en de woonopgave in het gebied Spoorzone/Stadsas.

Meer vergroening en verduurzaming van de openbare ruimte is één van de focuspunten van begrotingsprogramma Groen, Duurzaam en Ruimtelijk Dordrecht . Er zijn in 2024 mooie resultaten geboekt, we passen natuurinclusief bouwen toe (een vorm van duurzaam bouwen waarbij op zo'n manier gebouwd en ingericht wordt dat een bouwwerk bijdraagt aan de lokale biodiversiteit en natuurwaarden), er zijn ecologische oevers aangebracht (Stadswerven Noord) en de voorbereidingen voor het Stadspark zijn in volle gang. Met het project Vergroening Binnenstad zijn onder meer versteende plekken in beeld gebracht, en de eerste resultaten zichtbaar geworden. Denk hierbij aan de bomen die op het Bagijnhof zijn geplant naar aanleiding van het bewegend bos en de terrassen en plantenbakken op de Voorstraat Noord. Op weg naar een klimaatneutrale stad in 2040 is, met de vaststelling van het mobiliteitsplan Dordrecht 2040, de basis gelegd voor het komen tot minder uitstoot. Zowel voor bestaande woningen als voor nieuwbouw zijn diverse regelingen uitgerold die bijdragen aan het versnellen van de energietransitie. Met de Routekaart Economie, als onderdeel van de vastgestelde Routekaart Dordrecht Klimaatneutraal 2040, hebben we een belangrijke stap gezet voor verduurzaming op bedrijventerreinen. Ook op gebied van biodiversiteit zijn mooie stappen gezet, met het 10.000 soortenjaar hebben we ons in 2024 gericht op onderzoek en aandacht voor wilde planten en dieren, met bijzondere aandacht voor het bodemleven en water. Er zijn bijna 800 nieuwe soorten op het eiland ontdekt die nog niet eerder waren gezien. We blijven ons ook inzetten op waterveiligheid en zelfredzaamheid. Met de ‘Redders van Dordt’, het jaarlijkse waterfestival en de vloedschottencontrole hebben we continue aandacht voor waterveiligheid.

PFAS blijft een belangrijk onderwerp voor onze inwoners. Uit RIVM-onderzoek blijkt dat veel inwoners zich zorgen maken over de impact op gezondheid en milieu. Daarom hebben we geïnvesteerd in heldere communicatie via het Centraal Informatiepunt PFAS Zuid-Holland Zuid (www.pfasinfo.nl). Wij blijven ons inzetten voor nul uit de pijp en een nationaal PFAS-verbod, zolang er geen Europees verbod komt. Het afgelopen jaar zijn ook concrete stappen gezet om PFAS uit de moestuinen in onze regio te verwijderen. Na gesprekken tussen Chemours en de betrokken gemeenten is een plan van aanpak voor herstel van de moestuinen gemaakt, in 2025 start hierbij een pilot voor de aanpak van moestuinen. Recreatieplas Merwelanden kon afgelopen zomer weer veilig gebruikt worden dankzij doorspoelmaatregelen. Ook is een brononderzoek gestart, dit krijgt een vervolg in een mogelijke bronaanpak.

Voor begrotingsprogramma Lerend en Ondernemend Dordrecht ligt de focus op het versterken van de economie, de brede welvaart en het onderwijs. Met de herontwikkeling van bedrijventerreinen zorgen we voor een sterker economisch profiel. Via uitgiftecriteria sturen we op goed werkgeverschap, verduurzaming en het optimaal benutten van de mogelijkheden die een terrein biedt. Daarnaast is in 2024 het ondernemersfonds succesvol gestart en dit heeft geleid tot waardevolle samenwerkingen, zoals de oprichting van energiecoöperaties. Ook is vorig jaar een RegioDeal-project binnengehaald om de verspreiding van het maatschappelijk betrokken ondernemen en het label Ondernemen met impact in de Drechtsteden kracht bij te zetten. In Dordrecht zijn er nu 80 partners. Ook hebben wij samen met onze (netwerk)partners voor de zesde keer de MKB dag Dordrecht georganiseerd, met als thema ondernemen is samenwerken. Het event heeft in 2024 een recordaantal van 230 bezoekers ontvangen. Op het gebied van onderwijs hebben we met de doorlopende leerlijnen voor techniek en bouw de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt verbeterd. Het Werkcentrum Drechtsteden, met drie locaties, biedt nu uitgebreide ondersteuning aan inwoners en bedrijven (www.werkcentrumdrechtsteden.nl ). Daarnaast hebben we de Dordtse Visie Voortgezet Onderwijs afgerond en vastgesteld, waarmee het onderwijsbeleid van de gemeente Dordrecht compleet en actueel is.

De focus van begrotingsprogramma Bouwend en Bereikbaar Dordrecht ligt op het realiseren van meer woningen, het maken van planvorming voor de toekomst en het realiseren van de bereikbaarheidsopgave in een steeds meer verdichtende stad. Afgelopen jaar is het gelukt om meer differentiatie in het woningaanbod te brengen en is 31% van de nieuwe woningen sociale huur geworden. Ook hebben we een groot aantal betaalbare woningen kunnen toevoegen aan de programmering. In de periode 2022 en met 2024 zijn 1.723 woningen gerealiseerd en 807 woningen zijn nog in aanbouw. Er wordt hard gewerkt aan nieuwbouwprojecten, zo bevinden de verschillende projecten binnen het gebied Spuiboulevard zich in verschillende fasen waarbij bestemmingsplannen vastgesteld en onherroepelijk zijn. Binnen Amstelwijck zijn de onderdelen Refaja en Midden in ontwikkeling. Binnen Stadswerven is de verkoop van woningen in het gebied Het Wantij van start gegaan. Verder zijn binnen de gemeente 2.746 (particuliere) initiatieven in behandeling genomen. Deze omvatten in totaal 3.002 woningen. Daarnaast is het ontwerp Dordtse Omgevingsvisie 2.0 gereedgekomen en ter inzage gelegd. Op het gebied van mobiliteit hebben we mooie stappen gemaakt met de verdichtingsstudie en de concept gebiedsprogramma’s, en de vaststelling van het Mobiliteitsplan Dordrecht 2040 in september 2024. Ook is de fietsenstalling aan de zuidzijde van station Dordrecht gerealiseerd en is de fietsenstalling Drievriendenhof in 2024 in gebruik genomen, evenals de realisatie van de fietsstraat Reeweg Oost (FC Dordrecht zijde).

Begrotingsprogramma Gezond, Sociaal en Zorgzaam Dordrecht richt zich op het zijn van een stad waar iedereen zicht thuis voelt, kan deelnemen, werken en zich ontwikkelen, met gelijke behandeling en gelijke kansen. We richten ons op preventie en vroegtijdige signalering. We stimuleren ook sociale cohesie en daarmee een krachtige samenleving. In 2024 hebben we uitvoering gegeven aan het antidiscriminatiebeleid, en is ingezet op bewustwording en dialoog. We stimuleren ook diversiteit en inclusie bij inkoop- en subsidiepartners. Zo stellen we inclusieve eisen aan leveranciers via (relevante categorieën) het inkoop- en aanbestedingsbeleid, om goed werkgeverschap te stimuleren in onze toeleveringsketen. Het gaat bijvoorbeeld om het hebben van diversiteitsbeleid, het werven van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt of beperking en het promoten van gelijkheid en non-discriminatie. Op 30 juni 2024 vond de herdenking van het slavernijverleden plaats. De burgemeester heeft daarbij namens de gemeente excuses aangeboden voor de rol van Dordrecht in het slavernijverleden. Naast de herdenkingsplechtigheid werd op 1 juli in het Weizigtpark het eerste Keti Koti festival georganiseerd.

In 2024 vond ook het wielerevenement de Tour de Femmes plaats in onze stad, en werd Dordrecht beloond met de titel sportstad van het jaar. Deze erkenning benadrukt de toewijding van de stad aan sport en gezondheid. Binnen Dordrecht Sociaal is daarnaast werk gemaakt van de integrale toegangspunten voor alle sociale ondersteuning, waardoor inwoners gemakkelijk toegang hebben tot de hulp die ze nodig hebben.

Tot slot richt het begrotingsprogramma Levendig, Leefbaar en Veilig Dordrecht zich op de uitdagingen om Dordrecht aantrekkelijk, levendig, leefbaar, veilig en veelzijdig te houden. Hiervoor is in 2024 op het gebied van evenementen (Visienota evenementen), horeca (Horecanota) en cultuur (Cultuurnota 2030) nieuw beleid vastgesteld. Zo richt de uitvoering van de visienota evenementen zich onder meer op het verbeteren van de subsidiesystematiek en het verbeteren van het vergunningsproces. De uitvoering van de horecanota geeft onder andere uitvoering aan het permanent maken van de tijdelijke terrassen en de herinrichting van de Voorstraat-Noord. En richt de uitvoering van de Cultuurnota Dordrecht 2030 "De kunst van het verbinden" zich op het continueren van het Netwerk Amateurkunst en Cultureel Platform, het werken met cultuurverbinders in de wijken om cultuur te verbinden met zorg en welzijn, en is een onderzoek naar culturele doelgroepen gestart. Een andere focus van dit begrotingsprogramma richt zich op het aanpakken van ernstige (woon)overlast. Deze blijft in Dordrecht afnemen, evenals het aantal overlastlocaties. Maar de complexiteit van de casussen neemt wel toe. Hotspots uit eerdere jaren, zoals de Kloostertuin, Loswalweg, Bieshof en Wantijpark waren nauwelijks negatief in beeld. De Aanpak Overlast heeft zich dan ook vooral gericht op locaties die al enige jaren bekend staan of stonden vanwege vormen van overlast, zoals Leerpark, Beverwijksplein en Heijeplein. Door een mix van interventies is de overlast op de meeste plekken afgenomen of beheersbaar gebleven. Ook de Routekaart team Handhaving is in 2024 vastgesteld en het team is op volle sterkte, waardoor de zichtbaarheid en aanspreekbaarheid in de wijken is vergroot. Daarnaast voeren we het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid Dordt-West uit. Met een vastgesteld Uitvoeringsprogramma 2024-2026 werken we vanaf een locatie in Crabbehof. Voor de gebieden Oost en Centrum is een uitgebreide analyse gemaakt welke heeft geleid tot inzichten voor de gebiedsprioritering. Met gebiedsagenda's worden de prioriteiten omgezet naar concrete acties en plannen.

Financieel resultaat 2024
De Jaarstukken 2024 bieden een belangrijk inzicht in het financiële reilen en zeilen van de gemeente Dordrecht gedurende het afgelopen jaar. Met de Jaarstukken 2024 legt het college verantwoording af aan de raad over het gevoerde beleid en de financiën in 2024. Het rekeningresultaat 2024 vóór bestemming bedraagt € 5,8 miljoen positief. Dit is € 0,8 miljoen minder ten opzichte de laatstelijk vastgestelde (gewijzigde) Begroting 2024. Dit verschil is als volgt opgebouwd.

Het resultaat 2024 werd naast macro-economische ontwikkelingen zoals inflatie en de krapte op de arbeidsmarkt vooral beïnvloed door een aantal incidentele meevallers. De grootste mee- en tegenvallers staan toegelicht in tabel bij de Toelichting Jaarrekeningresultaat 2024 . Per programma worden de mee- en tegenvallers toegelicht bij de Verschillenanalyse programma's.

De gemeente kampt met financiële uitdagingen door dalende inkomsten uit het gemeentefonds en stijgende lasten. Door diverse maatregelen vanuit het Rijk staat de begroting daarom op de langere termijn onder druk. We hebben op moment van schrijven dan ook te maken met grote tekorten vanaf 2026. We zijn actief op zoek naar oplossingen om de begroting toekomstbestendig te maken, met voorstellen die in de Perspectiefnota 2026 worden besproken.

De weerstandsratio, wat wil zeggen in welke mate de risico's kunnen worden opgevangen door de vrij besteedbare Algemene Reserves, komt ultimo 2024 uit op 0,9. De ratio ligt daarmee net onder de normratio van 1,0 wat afgesproken is in de nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen. Hierbij is nog geen rekening gehouden met het onverdeelde rekeningresultaat, waarvan de incidentele inzet bij de integrale afweging van de Perspectiefnota 2026 wordt betrokken.

Tot slot: ondanks de uitdagingen van de huidige tijd met geopolitieke spanningen, krapte op de arbeidsmarkt en druk op de financiën, zetten we de ingezette koers voort. Het richten van samenwerkingsgerichte energie en het stimuleren van verbindende kwaliteiten is een zaak van niet alleen overheid, maar van alle maatschappelijke geledingen. Samen werken we zo aan een veerkrachtig Dordrecht, om ook in 2030 en verder een stad te zijn waar het goed wonen, werken en vertoeven is.